یعنی اینکه کسی عاقله کسی دیگر قرار داده شود.

عاقد فضولی را گویند. ( ماده ٢۶٠ قانون مدنی )

لفظی را گویند که برای یک ماهیت وضع شده و در عبارتی قرار گرفته باشد و  بدون قرینه قابل انطباق بر تمام افراد متّحدالجنس آن ماهیت باشد، مانند  ماهیت ( وجه ملزم ) در ماده ۶۵٣ قانون مدنی ( مقاسیه شود با عموم ) هرگاه  به کمک قرینه ای قابلیت انطباق بر تمام افراد متحّدالجنس آن ماهیت از بین  رفته و فقط بر محدودی از افراد متحّدالجنس آن ماهیت منطبق شود، آن را مقیّد  نامند، مانند ( عقد لازم ) در ماده ۶٧٩ قانون مدنی. در زمان ما فرق بین  عام و مطلق نهاده نمی شود و کمتر به معانی آن ها توجه می کنند. مثلا تبصره ۵  ماده ٣۴ قانون ثبت مطلق است نه عام، از این حیث که آن تبصره شامل صدور سند  انتقال اجرایی نسبت به املاک ثبت نشده، موضوع ماده ١٢ قانون ثبت هم هست یا  نه؟

حلّ این مشکل اهمیت فرق بین عام و مطلق را روشن می کند.

در لغت به معنی موافقت و سازش و توافق است و همین معنی بدون دخل و تصرف در  نصوص قانون اسلام و فقه و سپس بی تغییر در قانون مدنی به کار رفته است.  بنابراین هر توافقی که به صورت یکی از عقود معین ( مانند بیع، رهن، اجاره و  جزء اینها )نباشد، اسم آن مصالحه و صلح است.

مشتری که معلومات و اطلاعات خاصی نسبت به مورد معامله ندارد. مثلا خیاط که  چرخ خیاطب می خرد مشتری عادی نیست ولی غیر خیاط در مورد خرید مذکور عادی  است، اگرچه علم ریاضی را خوب بداند. ( ماده ٢۴٩ قانون جزا )

مشتری در بیع شرطی را خریدار شرطی می نامند.

یا خریدار، که در عقد بیع قبول عقد می کند و عوض می دهد.

در  اصل از فعل ماضب میل استبه معنی خواستن. در فارسی هم به مال خواسته می  گویند. در اصطلاح چیزی است که ارزش اقتصادی داشته و قابل تقویم به پول  باشد. بنابراین مالی حق تحجیر و حق شفعه و حق صاحب علامت تجاری هم مال  محسوب می شود. مال در قانون تعریف نشده است.

حقی که به نفع کسی در ذمّه شخصی مستقر شده است. مرادف دین و حق ذمّی است.

مالی  که با فوت مالک آن و به حکم قانون به وراث تعلق گیرد و قانون عنوانی غیر  از عنوان ترکه به ان ندهد. بنابراین حقوق تقاعد که تحت این عنوان منتقل می  شود ترکه محسوب نیست و مشمول مالیات بر ارث نمی شود و آنچه که به موجب  قرارداد بیمه عمر و به محض فوت به مالکیت ثالث در می آید عنوان ترکه را  ندارد، زیرا انتقال آن به موجب قرارداد است. نهایت اینکه معلّق بر فوت است و  قرارداد بیمه در انتقال آن دخالت عمده دارد. در حالی که انتقال به ترکه  صرفا به حکم قانون است و هیچ عقدی در آن دخالت ندارد.

مالی  که با فوت مالک آن و به حکم قانون به وراث تعلق گیرد و قانون عنوانی غیر  از عنوان ترکه به ان ندهد. بنابراین حقوق تقاعد که تحت این عنوان منتقل می  شود ترکه محسوب نیست و مشمول مالیات بر ارث نمی شود و آنچه که به موجب  قرارداد بیمه عمر و به محض فوت به مالکیت ثالث در می آید عنوان ترکه را  ندارد، زیرا انتقال آن به موجب قرارداد است. نهایت اینکه معلّق بر فوت است و  قرارداد بیمه در انتقال آن دخالت عمده دارد. در حالی که انتقال به ترکه  صرفا به حکم قانون است و هیچ عقدی در آن دخالت ندارد.

بوجود  آورنده اثر علمی یا هنری. در اصطلاحات علمی کا به کسی مولف گفته می شود که  فراهم آوردن آثار و افکار گذشتگان بر ابداعات و کار علمی او غلبه داشته  باشد. فرهنگ ها و دانشنامه ها از نوع تالیف به این معنی به شمار می آیند.  بنا به تعریف اخیر اگر کسی نسخه خطی نویسنده دیگری را تصحیح و تشریح کند  مئلف نیست و حال اینکه بنا به تعریف اول مولف محسوب می شود.

کسی که سازمان یا کار یا گروهی را بوجود می آورد به این منظور که بعد از او بماند، مانند موسس شرکت تجاری.

کسی که از طرف صاحب حق و یا از طرف حاکم و یا نماینده قانونی او،‌اذن در  فعل یا ترک معینی را دارا شده باشد. فرق نمی کند که ماءذون صغیر باشد یا  کبیر.

کسی که مالی را به عنوان اخذ به سوم می گیرد را نامند.

به معنی عین مستاجره استعمال شده است.

تعهدی که انجام دادن آن مشروط به رسیدن اجل معیّن باشد.

دو یا چند لفظ را که معنی آن ها یکی باشد مانند خوب و نیک، یاوه و ژاژ.  استعمال مترادفات در متن قانون و مقررات و در عبارت رای موجب ایجاد اشتباه  است و به پاره ای اشخاص دستاویز و بهانه می دهد، و شایسه است که ترک شود.

سهم هر مالک در ملک مشاع پس از افراز و تفکیک سهم را مال مفروز گویند. به مالی که سابقه اشاعه نداشته مال مفروز گفته نمی شود.

مالی که مورد رهن واقع می شود، خواه منقول باشد خواه غیر منقول. وجه نقد را نیم توان به رهن داد.

مالی که مصالح در عقد صلح به طرف خود منتقل می کند، ( معوض ) را در اصطلاح دیگر مال الصلاح گویند.

مالی که در ذمه ی بدهکار مستقر باشد، خواه عین کلی باشد ( مانند صد تُن  گندم بر ذمّه بایع در بیع سلم ) خواه دین باشد ( مانند مبلغی وجه که بر  ذمّه بایع در بیع شرط است ). ( تبصره سوم ماده ٣۴ قانون ثبت مصوب ١٣٢٠/۵/٢۶  )

مالی که مصرف آن با استهلاک آن ملازمه ی فوری دارد، مانند اغذیه. در غیر  این صورت آن را مال غیر استهلاکی گویند، مانند است و درخت و دوچرخه و زمین و  پارچه.

ملک مشاع.

مرادف ودیعه گیر است.

به کسر دال به معنی ودیعه گذار است.

متعهدی بستانکار که قصد خود را مضعر بر خواست انجام فوری تعهد ( با  استفاده از اختیار قانونی خود ) به طریقی از طرق قانونی ( مانند مراجعه به  دادگاه - ارسال اظهارنامه - ارسال نامه سفارشی یا عادی که به آن پاسخ داده  شده باشد - یا هر عملی که دادگاه برای آن ارزش اثباتی قائل شده باشد ) به  متعهد اعلام کرده باشد.

مسئولیت در مقام خسارتی یا شخص ( یا کسیکه تحت مراقبت یا اداره شخصی است )  یا اشیاء تحت حراست وی بدیگری وارد می کند و همچنین مسئولیت شخصی بر اثر  تحلف از انجام تعهدات ناشی از قرارداد. مسئولیت مدنی در مقابل مسئولیت  کیفری استعمال می شود. مسئولیت مدنی دو قسم است :

مسئولیت قراردادی

مسئولیت خارج از قرارداد که گاهی آنرا مسئولیت تقصیری می نامند.

قدر مشترک هر دو نوع مسئولیت، نقض تعهد و الزام نهایت اینکه در نخستین، نقض تعهد قراردادی می شود و در دومین، نقض تعهد قانونی.

مرادف مسئولیت قراردادی است.

در قانون اصلاخات ارضی ١٣۴٠/١٠/١٩ زمینی است اعم از کوه و دامنه یا زمین  مسطّح که در آن نباتات و علوفه به طور طبیعی روییده و در هر هکتار آن بتوان  حداقل سه راس گوسفند یا معادل آن دام دیگر در یک فصل چرا، چرانید.

در علم درایه حدیثی است که راوی آن غیر موثّق ( که نه جرح شده و نه مدح )  یا غیر معروف است. چنان که در اشاره به این نوع راوی گویند :

عن رجل عمن حدثه - عمّن ذکره - عن غیر واحد.

برخی آن را منقطع نامیده اند.

در لغت به معنی ساخته شده است و در معانی ذیل به کار رفته است :

الف - اسناد ساختگی.

ب - قانونی که قانونگذار اسلام آن را وضع کرده و در عرف و عادت وجود نداشته است. در این صورت گاهی آن را « مجعول شرعی » گویند.

از مامورین دولت کسی که به سنّ بازنشستگی رسیده و ابلاغ بازنشستگی او صادر شده باشد.

طرفین و شرکای مال مشاع که در صدد تقسیم آن برآمده اند.

مورد تعلق یک حق معین را گویند، مثلا اگر مالک خانه ای هستید آن خانه متعلق حق شما است.

مرادف مضاربه است.

قانونگذار. قانون شناس.

هر معامله ای که به موجب آن شخصی (  اعم از این که مدیون باشد یا نه ) عین مال منقول یا غیر منقول خور را وثیقه  انجام عملی قرار دهد، خواه آن عمل ردّ طلب باشد یا عمل دیگر و خواه آن طلب  ناشی از قرارداد باشد یا نه. عنصر مشخص این معاملات  ( که قانون ما به آن  ها معاملات شرطی و رهنی و معاملات با حق استرداد نام داده اند ) این است که  مالک مالی که به وثیقه داده می شود :

اولا - آن را ضمن عقد به وثیقه می  دهد، خواه آن عقد بیع شرط باشد یا رهن باشد یا عقد دیگر. مانند صلح یا عقد  مذکور در ماده ١٠ قانون مدنی.

ثانیا - مال مورد وثیقه به موجل این  عقد از مالکیت مالک پیش از عقد خارج می شود و در مالکیت او باقی می  ماند.به همین جهت باید در صورت تعلق مالیات، مالیات آن را خود او بدهد و  اگر فوت کند مال مورد وثیقه به وراث خود او منتقل شده که در این صورت  پرداخت مالیات بر عهده ورثه او می باشد و حتی از نظر شرعی هم جزء مال او  محسوب می شود، مگر در مورد بیع شرط که از نظر قوانین فعلی کشور ملک نیست و  همچنان در مالکیت بایع شرطی باقی می ماند. ولی در فقه از مالکیت او خارج و  ملک مشتری محسوب می شود.

در این صورت ذکر کلمه استرداد که  موهم نقل ملک است در ماده ٣٣ قانون ثبت درست نیست و با صدور ماده ٣۴ مکرر  همان قانون که به بایع شرطی و راهن اجازه داده شده که مورد معامله را برای  دفعات دیگر هم به همان نحو مورد معامله قرار دهند، سازگار نیست و همچنین  ذکر نقل و انتقال و مشتقات آنها در مواد ٣٣ و ٣٩ قانون مذکور مبنی بر تغافل  است نه غفلت. معاملات وثیقه ای سه صورت عمده دارند.

اول     معاملات مذکور در مواد ٣٣ و ٣۴ قانون ثبت که عناصر آن عبارتن است از :

الف - وجود دین که وثیقه برای آن داده می شود. منشاء دین هر چه باشد فرق نمی کند.

در مورد معاملات قطعی که در بیع شرط و رهن نمی باشد، مهر ( عدم بیع شرط ) و  چنانچه معامله قطعی مشتمل بر رهن یا معامله شرطی است، مهر ( بیع شرط ) در  خلاصه معامله و اصل سند قطعی زده می شود.

کسی است که از طرف واقف حق استیفای منافع موقوفه به او واگذار شده است.

به کسی که وصیت تملیکی می کند. ( ماده ٨٢۶ قانون مدنی )

به موجب ماده ٣٠٧ قانون مدنی امور ذیل ضمان قهری است:

١- غصب و آنچه در حکم غصب است.

٢- اتلاف.

٣- تسبیت.

۴- استیفا.

به فوایدی گفته می شود که به تدریج از مالی به دست می آید و ایجاد آن را  از بین رفتن اصل مال ملازمه ندارد مانند سکونت در خانه و نتایج حیوانات و  بهره ی پول.

شخصی که وصف حقوقی انعزال را دارا شده است.

مثلا هرگاه موکل فوت کند یا دیوانه شود وکیل او از تاریخ فوت یا جنون  خود به خود ( یعنی بدون رسیدگی دادگاه و بدون این که کسی وکیل را عزل کند )  از وکالت ساقط می شود. در این صورت گویند، منعزل شده است. منعزل در مقابل  معزول استعمال می شود.

مفهوم و مفاد و عباراتی است که در آن قید شده است. تمامی اسناد باید حرف  به حرف از اوّل تا آخر متن و حاشیه و سجل و ظهر ثبت شوند ( ماده ۵۶ قانون  ثبت )

اراضی موات.

آنچه تحت اختیار مالک است، مانند خانه، اسب، زمین و ... .

کسی است که دارایی او برای پرداخت مخارج عدلیه یا بدهی او کافی نیست. ماده ٣٨٠ قانون مدنی می گوید:

اگر مشتری مفلس شود و عین مبیع نزد او موجود باشد، حق استرداد آن را  دارد و اگر مبیع هنوز تسلیم نشده باشد می تواند از تسلیم آن امنتاع کند.

عاریه دهنده را گویند.

از هزینه های دادرسی کسی است که به واسطه عدم کفایی داراریی یا عدم دسترسی  به مال خود قادر به تادیه هزینه دادرسی نیست. ( ماده ۶٩٣ آیین دادرسی مدنی  ) همین که اعسار کسی ثابت شود، از نتایج زیر استفاده خواهد کرد:

الف - معافیت موقتی از تادیه تمام یا قسمتی از هزینه ی دادرسی دعوایی که برای معافیت از هزینه ی آن ادّعای اعسار شده.

ب - حق داشتن وکیل مجّانی.

ج - معافیت از دادن تامینی که باید اتباع خارجی بدهند در صورتی که مدعی از اتباع خارجه باشد.

کسی است که مطابق ماده ۵٠ قانون ثبت هویت هر یک از متعاملین ( یا طرفی که  تعهد می کند ) را در صورت تردید سردفتر برای وی تصدیق می کند.

مقصود ثمراتی است که از اعیان اموال حاصل می شود. خواه این ثمرها مانند  میوه درختان عین مادی یا صفاتی باشد که عین مال از آن جهت قابل انتفاع است.  مانند صلاحیت حیوانات برای سواری و باربری و خانه برای سکنی.